İstanbul’da deprem riski altında bina sayısı kaçtır?

7.4 büyüklüğündeki 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin ardından 30 yıl içinde olacağı tahmin edilen İstanbul’u bekleyen büyük deprem tehlikesi, 10 kenti yıkıp geçen Kahramanmaraş merkezli deprem felaketinin ardından tekrar akıllara geldi. Uzmanlar İstanbul’da 2030 yılına kadar 7 ve üzerinde bir depremin olma olasılığının yüzde 64 olduğunu belirtiyor.

HASAR ALACAK BİNA SAYISI ARTTI

İstanbul genelinde resmi kayıtlarda 1 milyon 166 bin bina bulunuyor. Binaların 255 bini 1980 öncesinde, 533 bini 1990-2000, 376 bini de 2000-2019 yılları arasında inşa edildi. “İstanbul Olası Deprem Kayıp Tahminlerinin Güncellenmesi Projesi” sonuçlarına göre; İstanbul’da meydana gelecek 7.5 büyüklüğündeki bir deprem senaryosunda yaklaşık 48 bin binanın ağır veya çok ağır, 146 bin binanın ise orta hasar alacağı tahmin ediliyordu. İBB Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Dairesi Başkanlığı’nca yapılan güncel tahminlere göre ağır veya çok ağır hasar alacağı tahmin edilen bina sayısının önceki çalışmalarda tahmin edilen sayıya oranla 1.8 kat; orta hasar alacağı tahmin edilen bina sayısının ise 3.3 kat arttı.

YAKLAŞIK 250 BİN BİNA

Analizin sonuçlarına göre İstanbul’da 91 bin 81 bina ağır veya çok ağır hasar,  167 bin 116 bina orta hasar alacak. Yani yaklaşık 250 bin bina hasar görecek. Çalışmalarda 140 milyon ton enkazın çıkacağı, 40 milyar dolarlık ekonomik kayıp oluşacağı, Avrupa yakasının güney bölümünün en büyük hasarı alacağı tahmin ediliyor.

İLÇELERDEKİ RİSK NE DURUMDA?

İBB, İstanbul’un 39 ilçesi için “İlçe Olası Deprem Kayıp Tahmini Kitapçıkları” hazırladı. Kitapçıklarda, olası bir İstanbul depreminde ortaya çıkacak bina hasarları ve geçici barınma ihtiyaçlarının büyüklüğü dikkat çekiyor.  Arnavutköy’de 2 bin, Ataşehir’de 3 bin, Bağcılar’da 10 bin, Bakırköy’de 6 bin, Beyoğlu’nda 4 bin 200, Büyükçekmece’de 9 bin, Çatalca’da 2 bin, Esenler’de 5 bin, Fatih’te 15 bin, Kâğıthane’de 2 bin, Kartal’da 4 bin, Küçükçekmece’de 13 bin, Sancaktepe’de 3 bin, Silivri’de 9 bin, Sultanbeyli’de 45 bin, Tuzla’da 7 bin, Üsküdar’da 4 bin yapıda orta ve üstü hasar meydana gelmesi bekleniyor.

BARINMA İHTİYACI ORTAYA ÇIKACAK

Avcılar’da 35 bin, Başakşehir’de 13 bin 500, Beylikdüzü’nde 27 bin, Çekmeköy’de 4 bin, Esenyurt’ta 67 bin 410, Gaziosmanpaşa’da 14 bin, Kadıköy’de 17 bin, Maltepe’de 20 bin, Pendik’te 28 bin, Ümraniye’de 16 bin, Sarıyer’de 6 bin 600, Sultangazi’de 10 bin, Şile’de 900, Zeytinburnu’nda 31 bin hane için, geçici barınma ihtiyacı ortaya çıkacak.

 100 YILA İHTİYAÇ VAR

İstanbul’da binaların yüzde 70’i yani 817 bin bina 2000 yılı öncesi yapıldığı için depreme karşı zayıf kabul ediliyor. Bu binaların yeniden yapılması ya da güçlendirilmesi gerekiyor.2012-2022 arasında 10 yılda İstanbul’da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından  79 bin 891 bina riskli ilan edildi, 72 bin 490 riskli bina yıkıldı. Bu 373 bin 820 bağımsız bölüme denk geliyor.  Rakamlar 10 yılda riskli binaların yüzde 10’unun dönüştüğünü gösteriyor. Bu hızla İstanbul’un dönüşümü için 100 yıla ihtiyaç var.

DEPREM TOPLANMA ALANLARI

İstanbul’da beklenen 7 ve üzeri büyüklükteki depremden sonra vatandaşların toplanacağı alanlar da zamanla imara açıldığı için şu an çoğunun üzerinde AVM’ler bulunuyor. Kentte boş alan kalmadığı için mezarlıklar da deprem toplanma alanı olarak kullanılacak. İBB Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Daire Başkanlığı’nın çalışması sonucu kentteki 39 ilçenin afet sonrası “Toplanma ve Geçici Barınma Alanları”nı belirlenerek 2020 yılında kamuoyuna açıklandı.

859 NOKTA BELİRLENDİ

İstanbul’da toplam 32 milyon metrekarelik  859 adet toplanma ve barınma alanı belirlenmiş durumda. Bu haritaya göre  “toplanma alanları” içinde AVM’lerin önündeki meydanlar ve mezarlıklar,  “geçici barınma alanları” içinde de AVM binaları bulunuyor.  Deprem nedeniyle konutları kullanılamaz hale gelen nüfusun barınma ihtiyacının karşılanacağı  “geçici barınma alanları” olarak millet bahçeleri, stadyumlar, meydanlar, açık spor alanları, parklar, askeri alanlar, spor tesisler ve AVM’ler belirlendi. Bu alanlar içinde Sultanahmet Meydanı, Taksim Meydanı ve Gezi Parkı, Şişli’deki  Nişantaşı Citys AVM, Cevahir AVM, Trump AVM, Profilo AVM, Özdilek AVM, Kanyon AVM’nin de aralarında bulunduğu çok sayıda bina ve meydan yer alıyor.

Afet sırasında ve sonrasından insanların acilen ulaşacağı, büyük şoku atlatabilmeleri yakınları ile bir araya gelebilmeleri ve haberleşmelerine imkan veren küçük ölçekli “toplanma alanları” da AVM meydanları, açık otoparklar, mezarlıklar, eğitim, dini tesis ve resmi kurumların bahçeleri olarak belirlendi.  Toplanma alanları içinde Gülhane Parkı, Sultanahmet Cami, İÜ Beyazıt Kampüsü, Maçka Parkı, Feriköy Mezarlığı, Zincirlikuyu Mezarlığı gibi noktalar bulunuyor.

Son yıllarda hem seçimler öncesinde hem de şehircilik ile ilgili organizasyonlarda yaptığı konuşmalarda yatay mimari vurgusu yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “İstanbul’a ihanet ettik, hâlâ da ihanet ediyoruz” demişti. Çamlıca Kulesi’nden söz konusu ihanet net olarak görünüyor.

Erdoğan 7 Kasım 2017’de ise şöyle demişti: “Günümüz şehirleri insana huzur vermiyor. Beton, beton, beton. Orada ruh yok, huzur yok.”